evolutie en taxonomie

Evolutie en taxonomie

Voorouders

De onderkaak van Canis mosbachensis, Museum van Prehistorie, Tautavel.

De meest waarschijnlijke voorouder van de wolf is de Canis lepophagus, een kleine, Noord-Amerikaanse hondachtige met een smalle schedel uit het Mioceentijdperk, die ook de voorouder zou zijn van de coyote. Na het uitsterven van de zwaargebouwde Borophaginaefamilie ontwikkelde C. lepophagus zich tot een groter dier, met een bredere schedel. De eerste echte wolven begonnen te verschijnen aan het einde van de Noord-Amerikaanse Blancanfase en het begin van de vroegeIrvingtonian. Onder hen was er de kleine soort C. priscolatrans - die sterk lijkt op de hedendaagse rode wolf - die zich gesetteld heeft in Eurazië door het oversteken van de Beringlandbrug. De Euraziatische C. priscolatrans is verder geëvolueerd totC. mosbachensis, die sterk leek op de moderne wolven die men gevonden heeft op het Arabisch Schiereiland en in Zuid-Azië. De soort verspreidde zich over Europa van het begin van de kwartaire ijstijd tot ongeveer 500.000 jaar geleden. C. mosbachensis is vervolgens geëvolueerd in de richting van C. lupus.

Opdeling in ondersoorten

Mexicaanse wolf (C. l. baileyi)

Waarschijnlijk is het Indisch Subcontinent de bakermat van de evolutie van de wolf, het is namelijk de thuisbasis van drie verschillende aftakkingen: de oudste is de Himalayawolf (afkomstig uit de Himalayaregio van Oost-Kashmir, Himachal Pradesh, delen van Tibet en Oost-Nepal), waarvan wordt gedacht dat ze 800.000 jaar geleden zijn ontstaan, toen de Himalayaregio grote geologische en klimatologische onrustige perioden onderging. De Indische wolf (Canis lupus pallipes) splitste zich waarschijnlijk circa 400.000 jaar geleden af van de Himalayawolf. Afstammelingen hiervan trokken later naar Afrika. De recentste opdeling van de wolf in India is de Canis lupus chanco (afkomstig uit de noordwestelijke Himalayaregio Kashmir), die 150.000 jaar geleden is ontstaan. Deze laatste afstammelingen, bekend als de "holarctische clade", heeft zich verspreid over Europa en Noord-Amerika, wat blijkt uit gemeenschappelijke genetische merkers van honden, Europese en Noord-Amerikaanse wolven.

De nu uitgestorven Japanse wolven stamden af van grote Siberische wolven die het Koreaanse schiereiland en Japan bewoonden, voordat deze gescheiden werden van het vaste land van Azië, 20.000 jaar geleden tijdens het pleistoceen. Tijdens hetHoloceen werd de Straat Tsugaru breder en isoleerde Honshu van Hokkaidō, waardoor er klimatologische veranderingen volgden die leidden tot het uitsterven van de meeste grote hoefdieren die de archipel bewoonden. Japanse wolven ondergingen 7.000-13.000 jaar geleden waarschijnlijk een proces van eilanddwerggroei naar aanleiding van deze klimatologische en ecologische druk. Canis lupus hattai (voorheen afkomstig uit Hokkaidō) was veel groter dan haar zuidelijke neef Canis lupus hodophilax, omdat die eerste op hoger gelegen gebieden leefde en toegang had tot grotere prooien en een voortdurend genetisch interageerde met wolven uit Siberië.

Ondersoorten

De in koudere streken levende ondersoorten zijn groter dan die in warmere klimaten. Er zijn diverse ondersoorten van de wolf benoemd; sommige hiervan zijn uitgestorven (†), sommige andere worden niet meer erkend:

Deze indeling wordt niet door iedereen erkend. Sommige wetenschappers erkennen bijvoorbeeld slechts twaalf ondersoorten, waarbij de hond en de dingo als een aparte soort (Canis familiaris) worden gezien, en een groot aantal (voornamelijk Noord-Amerikaanse) ondersoorten zijn samengevoegd.

Deze ondersoorten zijn:

Noord-Amerika
  • Canis lupus arctos (poolwolf) - Arctisch Canada
  • Canis lupus occidentalis (Alaskawolf, met inbegrip van ssp. tundrarum) - Alaska, Noordwest-Canada
  • Canis lupus lycaon (Amerikaanse wolf) - Zuidoost-Canada & Noordoost-VS
  • Canis lupus nubilus - Centraal-VS & oosten van Centraal-Canada
  • Canis lupus baileyi (Mexicaanse wolf) - Mexico & het zuidwesten van de Verenigde Staten
Eurazië
  • Canis lupus albus (witte wolf) - Noord-Rusland
  • Canis lupus lupus (Europese wolf) - Europa tot China
  • Canis lupus pallipes (Indische wolf) - India tot het Midden-Oosten
  • † Canis lupus hattai (Ezowolf) - Hokkaido, Japan
  • † Canis lupus hodophilax (Japanse wolf) - Honshu, Japan